تنبور دوزی چیست؟

تنبور دوزی یک تکنیک سنتی است که در آن از ابزار تخصصی به نام قلاب تنبور استفاده می شود. این ابزار برای ایجاد دوخت زنجیره ای استفاده می شود و می تواند با استفاده از تزئینات مختلف مانند مهره ها، پولک ها، پرها و غیره بسیار متنوع باشد. نامش از کلمه فرانسوی 'درام' گرفته شده است. این تکنیک به دلیل سفتی پارچه هنگام کشیده شدن در قاب نامگذاری شده که لازم است سوزن به طور مرتب از پارچه عبور کند بدون این که به بافت آسیب برساند. 

در حالی که منشا تنبور دوزی به طور کامل شناخته نشده، تصور می شود که در هندوستان به عنوان گلدوزی آری در قرن هفدهم توسعه یافته و در طول قرن هجدهم به فرانسه و بریتانیا منتقل شده است. تکنیک گلدوزی آری به عنوان تنبوردوزی پیشرو شرقی شناخته می شود. سوزن آری، بلند و نازک است تا بتوان آن را با مهره ها پر کرد. تنبور کوتاه تر و ضخیم تر است. تزیینات از سمت راست (بالا) روی پارچه کار می شود. نخ های زردوزی در این تکنیک استفاده می شوند. سرمه ها به یک اندازه بریده شده و روی سوزن باریک بلند قرار می ‌گیرند. حلقه نخ با سوزن قلاب دارگرفته شده و سرمه با نخ به سمت پایین دوخته می‌ شود. تکنیک گلدوزی آری به دلیل استفاده از آن در ساخت ساری مشهور است و صنعتگران هندی به سرعت و تخصص فوق العاده در این هنر شهرت دارند. در تکنیک تنبوردوزی، سوزن از بالا از پارچه عبور می کند، نخ را با مهره روی آن می گیرد، 180 درجه می چرخد و به سمت پایین کشیده می شود. این روشی فوق العاده سریع برای استفاده از مهره ها و پولک ها با دست است و همچنین می توان از آن برای ایجاد زنجیره تزئینی یا دوخت ساتن استفاده کرد. 

در طول قرن هجدهم، تنبور دوزی به عنوان سرگرمی اجتماعی که می ‌توان آن را در حین معاشرت انجام داد بسیار محبوب شد زیرا نیاز به تمرکز زیادی نداشت. پارچه توری تمبور در قرن 18 مد بود. این محصول با استفاده از دوخت زنجیره ای برای تزیین الگوها در پارچه تور ظریف، ایجاد جلوه توری گل دار می کرد. این تکنیک همچنین در صنعت جدید توری لیمریک در دهه 1820 مورد استفاده قرار گرفت. با این حال، اگرچه تنبور دوزی در این زمان بسیار محبوب بود تولید دست دوز آن توسط ماشین‌ های جدید قرن نوزدهم که اثر مشابهی را در زمان بسیار کوتاه‌ تر ایجاد کردند مورد تهدید قرار گرفت.

تاریخچه تنبور دوزی

 پس از جنگ جهانی، دوره جدیدی از شادی و جشن در سراسر دنیا برپا شد. لباس ‌های تنبوردوزی شده برای رقص، جایی که هر بار رقصنده حرکت می ‌کرد لباسش می درخشید بسیار مورد توجه و علاقه عمومی قرار گرفته بودند. در دوران جسورانه جاز، سبک آرت دکو بر افراد مشهوری که لباس‌ های مد روز می پوشیدند تأثیر گذاشت. این لباس ها مستقیماً از روی شانه ها با فرم دهی اندک می افتادند. این برش ساده به این معنی بود که زنان راحت تر می توانند لباس های تنبور دوزی شده را خودشان تولید کنند. این لباس ‌ها گاهی اوقات در کناره ‌ها چاک دار یا باز می‌ شدند. این استایل از لباس‌ های شب با تزیینات متراکم  منجوق ‌ها و پولک ‌هایی که با نقش‌ های هندسی تنبور دوخته شده بودند و سبک مشخص آن زمان بود تزئین می ‌شد.  برای پرکردن مناطق بزرگ پارچه با پولک از ابزار کوک برای پر کردن فضا بدون الگوی خاصی استفاده می شد. این دوخت ساده ای بود که برای طراحی به مهارت کمی نیاز داشت.

متأسفانه، وزن صدها مهره شیشه ای کوچک اغلب باعث پاره شدن پارچه ابریشمی ظریف، کرپ ها و توری ها می شد. بنابراین پولک ‌ها با حفاری مقبره توت عنخ آمون در سال 1922 رایج شدند. زیرا روی لباس، پولک ‌های فلزی یافت شد که به لباس ‌های باستانی او دوخته شده بودند. در واقع کلمه پولک از کلمه عربی سیکا به معنای سکه آمده است.  پولک های اولیه ساخته شده از ژلاتین در صورت شستشو آب می شدند بنابراین با جایگزین کردن استات (همان ماده ای که در فیلم دوربین استفاده می شود) ساخته شد. با این حال این ها هم شکننده بودند
 اگر به برندهای مد لباس مجلسی توجه کرده باشید طرح های تنبوردوزی زیبایی را دیده اید که با ترکیب نخ، پولک و نگین، طرح های استادانه فوق العاده ای ایجاد می کند که لباس های شب، یقه یا سرآستین های کت را تزئین می کند. در اوت کوتور، این الگوهای پیچیده با دست دوخته می شوند. گاهی اوقات تمام لباس ها پر از طرح های پیچیده از نگین و نخ است. 

تنبور دوزی با قلاب تنبور اجرا می شود که شباهت زیادی به قلاب بافی نیز دارد. با قلاب، اساساً می توانید پارچه را قلاب بافی کنید و خیلی سریع پیشرفت می کنید. در تنبوردوزی منجوق‌ و پولک را می ‌توان به نخ کشیده و بین «قلاب ‌ها» قرار داد تا ردیف ‌های بلندی از مهره‌ ها درست شود. باید از هر دو طرف پارچه کار کنید. قلاب تنبور از یک طرف از داخل پارچه عبور داده می شود و با دست دیگر نخ را از طرف دیگر دور آن می پیچد. قلاب وقتی نخ را می ‌چرخاند آن را می‌ گیرد و سپس نخ از روی پارچه و کوک قبلی کشیده می ‌شود. الگوی واقعی (به ویژه هنگام کار با مهره ها) در 'سمت عکس' پارچه شکل می گیرد. به همین دلیل است که استفاده از پارچه شفاف مانند ارگانزای ابریشمی به عنوان پایه، کمک می کند تا بتوانید به راحتی ببینید چه کار می کنید.

آموزش های تنبوردوزی را کجا پیدا کنیم؟

یوتیوب منبعی عالی برای یادگیری است. می توانید کانال هایی پیدا کنید که آموزش های بسیار خوبی در مورد نحوه تهیه پارچه و نحوه گلدوزی اولیه دارند. این ویدیوها نحوه نصب قاب گلدوزی و صحیح کوک زدن را نشان می دهند. همچنین می توانید در کلاس های حضوری و آنلاین شرکت کرده و مهارت های لازم را به دست آورید. این تکنیک گلدوزی با کشیدن محکم پارچه در قاب اجرا می شود. اکثر استودیوهای معروف گلدوزی مد فرانسوی مانند «لساژ» با این دوخت کار می کنند. در فرانسه به این تکنیک 'لونه ویل' نیز می گویند. مزیت تنبور دوزی در مقایسه با گلدوزی ساده این است که تنها پس از چند ساعت تمرین، پیشرفت بسیار سریع ‌تری نسبت به گلدوزی ساده حاصل می ‌شود. 

برای تنبور دوزی به چه چیزهایی نیاز دارید؟

سوزن تنبور که سوزن قلاب بافی ظریف و نوک تیز است. هنگام وارد کردن سوزن، دقت کنید که دهانه سوزن در همان سمت پیچ قفل باشد. این باعث می شود ارزیابی کنید قلاب در طول کار در کدام جهت قرار دارد. مبتدیان ابتدا باید روی تکه پارچه تمرین و دوخت های مختلف و تکنیک های تزئین پارچه را امتحان کنند. ارگانزا برای این کار مناسب است اما می توانید از تور نیز استفاده کنید. اصولاً این نوع گلدوزی را می توان به منسوجات دیگر نیز منتقل کرد. نخ های مناسب به عنوان مثال نخ ابریشم، تاب دوزی یا نخ فلزی هستند. برای شروع، تمرین دوخت زنجیره ساده در اندازه های مختلف توصیه می شود. سپس حاشیه های زیبا، گلدوزی دایره ای و روکار را می توان امتحان کرد. در نهایت، مهره ها یا پولک ها نیز می توانند گنجانده شوند. برای تنبور دوزی می توان از حلقه گلدوزی مخصوص برای آزاد نگه داشتن هر دو دست استفاده کرد زیرا نیازی به نگه داشتن آن نیست.

برای مشاهده دوره های تنبور دوزی کلیلک کنید 

برگردان به فارسی: سولماز همدانی

کاری از تیم تولید محتوای مجتمع فنی تهران نمایندگی ونک